१२ असोज, काठमाडौं- आइतबार, खेमलाल–हरिकला लामिछाने समाज कल्याण प्रतिष्ठानले वर्ष २०७६ को पद्मश्री पुरस्कार लेखक सञ्जीव उप्रेतीलाई र पद्मश्री साधना सम्मान साहित्यकार मोदनाथ प्रश्रितलाई अर्पण गर्ने घोषणा गरेको थियो । तर लेखक उप्रेतीले यौन हिंसाको आरोप लागेका प्रश्रितसँग एउटै मञ्चमा बसेर पुरस्कार लिन गाह्रो हुने अभिव्यक्ति सार्वजनिक गरेपछि विवाद सिर्जना भएको थियो ।
आफ्नो आपत्तिबारे सबिस्तार गर्दै साहित्यकार उप्रेती ले भनेका थिए, ‘यौन हिंसाको आरोपमा पर्नुभएका लेखकसँगै बसेर एउटै मञ्चबाट पुरस्कार लिन मलाई गाह्रो पर्छ । पुस्तककै माध्यमबाट मोदनाथ पश्रितलाई शारदा भुषालले लगाएको आरोप अझै रहिरहेकाले पुरस्कारसँग मेरो विमति रहेको हो ।’ नेकपाकी कार्यकर्ता शारदा भुसालले पुस्तकै लेखेर प्रश्रितले आफूमाथि यौन हिंसा गरेको आरोप लगाएकी थिइन् ।
उपन्यासकार उप्रेतीले आपत्ति जनाएपछि साहित्यकार प्रश्रितले पनि प्रेस विज्ञप्ति जारी गर्दै भनेका थिए, “खेम हरिकला सामाज कल्याण परिषदले मलाई पद्मश्री साधना सम्मान दिने निर्णय गरेकामा संस्थाप्रति आधार प्रकट गर्दछु । यो समाचार प्रकाशित भएपश्चात अप्रमाणित विषय सुनियोजित रुपमा उठान गरी मेरो चरित्र हत्या गर्न केही व्यक्ति तथा समूह लागेको सन्दर्भमा मैले यो पुरस्कार नलिने निश्चय गरेको व्यहोरा सूचित गर्दछु ।”
विवादले चर्को रुप लिन थालेपछि प्रतिष्ठानका अध्यक्ष जीवा लामिछानेले प्रेस विज्ञप्ति जारी गर्दै प्रतिष्ठानद्वारा घोषित पुरस्कार एवं सम्मान दुवैलाई रद्द गर्ने निर्णय सुनाएका हुन् । सम्भवतः पद्मश्री सम्भवतः पद्मश्री पुरस्कार एवं सम्मानको इतिहासमा यस्तो विवाद चर्किएर घोषणा रद्द गर्नुपरेको यो पहिलोपटक हो ।
प्रस्तुत छ अध्यक्ष लामिछानेले जारी गर्नुभएको प्रेस विज्ञप्ति जस्ताको त्यस्तैः
प्रेस विज्ञप्ति
मिति २०७७।०६।१२
खेमलाल-हरिकला लामिछाने प्रतिष्ठानद्वारा वि.स.२०६३ सालदेखि प्रत्येक वर्ष कृतिका लागि अर्पण गरिँदै आएको पद्मश्री साहित्य पुरस्कार र वि.सं.२०६७ सालदेखि नियमित रूपमा अर्पण गरिँदै आएको पद्मश्री साधना सम्मान यस वर्ष पनि मिति २०७७।०६।११ मा घोषणा भएपछि केही विवाद र अहसज परिस्थिति सिर्जना भएको तथा सम्मानित र पुरस्कृत दुवै प्रतिभाले छुट्टाछुट्टै विज्ञप्ति निकाली पुरस्कार अस्वीकार गर्ने घोषणा गरेको असहज परिस्थितिमा उहाँहरुको इच्छालाई विनम्रतापूर्वक कदर गर्दै यस वर्ष अर्पण गरिने पूर्वघोषित सम्मान तथा पुरस्कारको घोषणा आज बसेको प्रतिष्ठानको आकस्मिक बैठकले रद्द गर्ने निर्णय गरेको छ । यसबाट पर्न गएको असहजताले हामी अत्यन्त दु:खी छौं, तर हाम्रो उद्देश्य कसैको भावना र संवेदनामा ठेस पुऱ्याउने कदापि थिएन । सम्मानित र पुरस्कृत स्रस्टा, साहित्यप्रेमी, तथा शुभचिन्तक महानुभावहरुको आत्मसम्मानमा पर्न गएको ठेसप्रति प्रतिष्ठान क्षमायाचना गर्दछ ।
खेमलाल-हरिकला लामिछाने प्रतिष्ठान नेपाली साहित्यको प्रगति र उत्थानमा सदैव समर्पित रहने छ ।
जीवा लामिछाने
अध्यक्ष,
खेमलाल- हरिकला लामिछाने प्रतिष्ठान
रत्ननगर, चितवन